हनुमंतगड किल्ला माहिती मार्गदर्शन | HanumantgadFort Information Guide in Marathi

हनुमंतगड किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Hanumantgad Fort Information Guide in Marathi

हनुमंतगड किल्ला संक्षिप्त माहिती सह्याद्रीच्या पश्चिम-पूर्व पसरलेल्या बालाघाट रांगेतील अनेक दुर्ग, घाट आणि नैसर्गिक सौंदर्याचा आनंद घेण्याची उत्तम संधी आहे. नाशिक, नगर आणि पुणे जिल्ह्यांमधून पसरलेली ही रांग माळशेज, दर्‍याघाट, नाणेघाट, साकुर्डीघाट सारख्या अनेक प्रसिद्ध घाटवाटांचे घर आहे. याच रांगेत हरिश्चंद्रगड, कुंजरगड, पाबर, कलाड, निमगिरी, हडसर आणि भैरव सारखे अनेक भव्य किल्लेही उभे आहेत.
निमगिरी आणि हनुमंतगड हरिश्चंद्रगडाच्या समोर, निमगिरी आणि हनुमंतगड हे दोन जुळे किल्ले एका खिंडीने वेगळे झालेले आहेत. या किल्ल्यांच्या कातळात खोदलेल्या पायर्‍या त्यांच्या वैशिष्ट्यपूर्ण रचनेसाठी प्रसिद्ध आहेत.
दोन्ही किल्ले एकत्रितपणे पाहण्यासाठी सुमारे चार तास लागतात.

हनुमंतगड किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे

निमगिरी आणि हनुमंतगड हे दोन डोंगर एका खिंडीने विभक्त झालेले आहेत. आपण दोन्ही डोंगरांमधून जाणारी वाट निवडू शकतो.

1. खांडीपाड्यातून प्रारंभखांडीपाड्यातून प्रारंभ
   खांडीपाड्याच्या प्राथमिक शाळेच्या मैदानातून इलेक्ट्रिक टॉवरच्या दिशेने चढाई सुरू करा.
   टॉवरच्या वरच्या टप्प्यावरून शेतजमिनीचे तुकडे पार करा.
   पायवाट सोडून डावीकडे वळा आणि उघड्यावर असलेली एक सुंदर मूर्ती आणि मंदिराचे अवशेष पाहा.
   समोरच एक मोठे पाण्याचे टाक आहे.
   पुन्हा पायवाटीवर या आणि चढाई सुरू करा.
   डाव्या बाजूला झाडीत लपलेली गणपतीची मूर्ती, पिंड आणि नंदी पाहा.
   थोडे पुढे चढून हनुमंताची मूर्ती आणि समाधीचा दगड पाहा.
   पुढे थोड्याच अंतरावर ४२ वीरगळ एका रांगेत ठेवलेल्या पाहायला मिळतील.
   वीरगळी पाहून खिंडीच्या दिशेने अर्धातास चढाई करा.

2. खिंडी आणि हनुमंतगड
   उजवीकडच्या डोंगराच्या कातळात गुहा दिसतील. या गुहा टेहळणीसाठी बनवलेल्या आहेत.
   येथून कातळात खोदलेल्या पायर्‍यांची वाट आहे. पायर्‍या तुटल्यामुळे वाट अडचणीची आहे. रोप असल्यास या वाटेने जाता येते.
   याच वाटेच्या खाली एक पायवाट वळण वळणाने निमगिरी आणि हनुमंतगड यांच्या मधिल खिंडीत जाते.या वाटेने आपण १५ मिनिटांत खिंडीत पोहोचू शकतो
   खिंडीच्या उजव्या बाजूला निमगिरीगड आहे तर डाव्या बाजूला हनुमंतगड आहे.

3. गडमाथा आणि प्रवेशद्वार
   डाव्या बाजूच्या डोंगरावर चढताना तुम्हाला कातळात कोरलेल्या पायर्‍या लागतील.
   १० मिनिटात तुम्ही हनुमंतगडाच्या गडमाथ्यावर पोहोचाल.
   प्रवेशद्वार आणि त्याच्या बाजूचे बुरुज शाबुत आहेत.
   मात्र, प्रवेशद्वार कमानी मातीत गाडलेली आहे.
   प्रवेशद्वारावरील द्वारशिल्प ओळखण्या पलिकडे झिजलेले आहे.

4. इतर ठिकाणे
   प्रवेशद्वारा न चढता तुम्ही उजव्या बाजूला तटबंदीच्या कडेकडेने चालत जाऊ शकता.
   तुम्हाला एक भव्य टाक पाहायला मिळेल.
   टाक पाहून तुम्ही टेकडी चढून गेल्यावर उध्वस्त घरांचे अवशेष दिसतील.
   स्थानिक गुराख्यांनी याच दगड वापरून तात्पुरता निवारा उभारला आहे.
   पुढे चालत गेल्यावर डाव्या बाजूला तुम्हाला एक पठार दिसते.
   या पठारावर तीन पाण्याची टाकी आहेत.
   प्रवेशद्वाराकडे येतांना वाड्याच्या खालच्या बाजूला तुम्हाला एक सुकलेल टाक दिसते.
   दरवाजापाशी परत आल्यावर तुमची गडफेरी पूर्ण होते.

5. गडावरून दृश्ये
   गडावरून तुम्हाला हरिश्चंद्रगडाचा बालेकिल्ला आणि टोलारखिंड दिसते.
   समोर तुम्हाला चावंडचा किल्लाही दिसतो.
   संपूर्ण किल्ला फिरण्यास तुम्हाला अर्धा तास लागेल.

6. किल्ला उतरताना
   वीरगळींपाशी येऊन उजव्या बाजूला चालत गेल्यावर तुम्हाला काळूबाईचे मंदिर लागेल.
   हे मंदिर मुक्कामासाठी योग्य आहे.
   मंदिराच्या मागे तुम्हाला दोन वीरगळी दिसतील.

हनुमंतगडकिल्ल्यावर कसे जायचे ?

• सार्वजनिक वाहतूक: कल्याण-मुरबाड मार्गे
  नगर किंवा आळेफाटा येथून एसटी बस पकडा.
  पुण्याहून येणाऱ्यांना जुन्नर हा एकमेव पर्याय आहे.

• खाजगी वाहतूक
  खांडीपाड्यापर्यंत खाजगी वाहनाने जाता येते.
  एसटीची बस जुन्नरहून 1 किमीवरील निमगिरी गावापर्यंत येते. तेथून चालत खांडीपाड्यापर्यंत जावे लागेल.

• गावापासून किल्ल्यापर्यंत
  निमगिरी आणि हनुमंतगड किल्ले एका खिंडीने वेगळे आहेत.
  चढाई दोन्ही डोंगरांमधून जाते.
  खांडीपाड्याच्या प्राथमिक शाळेच्या मैदानातून इलेक्ट्रिक टॉवरच्या दिशेने चढाई सुरू करा.
  पुढे, तुम्हाला एका पुरातन वृक्षाखाली हनुमंताची मूर्ती आणि समोर 42 वीरगळ एका रांगेत दिसतील.
  तेथून, खिंडीच्या दिशेने अर्धातास चढाई करा.
  उजवीकडच्या डोंगराच्या कातळात गुहा दिसतील.
  पुढे जाणारी वाट कातळात खोदलेल्या पायर्‍यांची आहे, पण तुटल्यामुळे अडचणीची आहे.
  रोप असल्यास तुम्ही या वाटेने जाऊ शकता.
  याच वाटेच्या खाली, एक वाट वळणा वळणाने निमगिरी आणि हनुमंतगड यांच्या मधिल खिंडीत जाते. या वाटेने 15 मिनिटांत तुम्ही खिंडीत पोहोचाल.
  खिंडीच्या उजव्या बाजूला निमगिरीगड आहे तर डाव्या बाजूला हनुमंतगड आहे.
  डाव्या बाजूच्या डोंगरावर चढतांना तुम्हाला कातळ कोरलेल्या पायर्‍या लागतील.
  खिंडीतून 10 मिनिटांत तुम्ही हनुमंतगडाच्या गडमाथ्यावर पोहोचाल.

हनुमंतगडकिल्ल्याचा नकाशा / गुगल नकाशा