| किल्ल्याचे नाव | महिपालगड किल्ला |
|---|---|
| समुद्रसपाटी पासून उंची | 3220 |
| किल्ल्याचा प्रकार | गिरीदुर्ग |
| ट्रेकिंगची सोपेपणा-कठीणपणाची पातळी | मध्यम |
| किल्ल्याचे ठिकाण | कोल्हापूर |
| पायथ्याजवळचे गाव | |
| किल्ल्याची वेळ | |
| ट्रेकिंग ला लागणारा वेळ | गडावर पोहोचण्यासाठी आणि त्याला भेट देण्यासाठी तुम्हाला अंदाजे २ तास लागतील. तुम्ही जर ट्रेकिंग करत असाल तर तुम्हाला अधिक वेळ लागू शकतो. गडावर अनेक पर्यटन स्थळे आहेत. तुम्ही किती वेळ घालवायचा हे तुमच्या आवडीनिवडींवर अवलंबून आहे. |
| प्रवेश शुल्क | |
| राहण्याची सोय | गडावर निवासाची व्यवस्था उपलब्ध होते. |
| जेवणाची सोय | तुम्ही स्वतःचे जेवण बनवून घेऊ शकता. |
| पाण्याची सोय | गडावर अनेक विहिरी आणि झरे आहेत जिथून तुम्ही पिण्यासाठी पाणी मिळवू शकता. |
महिपालगड किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Mahipalgad Fort Information Guide in Marathi
महिपालगड किल्ला संक्षिप्त माहिती स्थानिक लोकांच्या मते, हा किल्ला प्राचीन काळात महिपाल नावाच्या राजाने बांधला होता. सभासद बखरीतील उल्लेखांनुसार, हा किल्ला शिवाजी महाराजांनी जिंकलेल्या १११ किल्ल्यांपैकी एक आहे. महिपाल गडाखालील वैजनाथ देवालयाचे दर्शन घेतले असता, हा गड किती प्राचीन आहे हे सहज लक्षात येते. ब्रिटीश काळात, गडावरील लोकांचा लढाऊ स्वभाव लक्षात घेऊन, त्यांच्यासाठी लष्करात राखीव जागा ठेवल्या जात असत. यावरून या गडाचे लष्करी महत्त्व किती मोठे होते हे सहज समजू शकते.
महिपालगड किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे
देवरवाडी गावातून प्रारंभ
बेळगाव शहरापासून ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असलेल्या देवरवाडी नावाच्या गावातून आपण आपल्या गडदर्शनाची सुरुवात करूया. हे गाव गडपायथ्याशीच वसलेले आहे आणि येथून आपण गडाच्या चढाईला सुरुवात करू शकतो.वैजनाथ आणि आरोग्य भवानी मंदिरांचे दर्शन
अर्धा चढाई चढल्यानंतर आपण प्राचीन वैजनाथ आणि आरोग्य भवानी मंदिर संकुलात पोहोचाल. श्री गुरुचरित्राच्या १४ व्या अध्यायात या स्थानाचा उल्लेख दक्षिणेतील महाक्षेत्र असा केलेला आहे. मुख्य वैजनाथ मंदिर ११ व्या शतकात बांधले गेले आणि त्याच्या प्रवेशद्वाराजवळच एक शिलालेखही आहे. मंदिरासमोर एक सुंदर नंदी मुर्ती आहे आणि गाभार्‍यात भव्य शिवलिंग आहे. वैजनाथ मंदिराला जोडूनच आरोग्य भवानीचे मंदिर आहे. आरोग्य भवानी ही अष्टभूजा देवी आहे. दोन्ही मंदिरे हेमाडपंथी शैलीत बांधलेली आहेत आणि त्यातील खांब अत्यंत आकर्षक आणि घाटदार आहेत. मंदिराच्या मागे चवदार पाण्याने भरलेले पवित्र कुंड आहे जे घडीव दगडाने बांधलेले आहे.महिपालगडावरचा प्रवास
वैजनाथाचे दर्शन घेऊन आणि मंदिराच्या मागून डांबरी सडकेने आपण महिपालगडाकडे निघू शकतो.या मार्गावरून जाताना डाव्या बाजूच्या डोंगरातील कातळात अनेक प्राचीन गुंफा आणि भिन्न भुयारे आहेत. या भुयारांमध्ये प्रवेश करण्यासाठी खबरदारी घेणे आवश्यक आहे कारण त्या पाण्याने भरलेले आहेत. या कातळाच्या वर असलेल्या पठारावर भारतीय सैन्यदलाचा नियमित युद्ध सराव चालू असतो.गडावरील वस्ती आणि प्रवेशद्वार
या पठाराच्या उजव्या बाजूने जाणार्‍या डांबरी रस्त्याने आपण गडावरील वस्तीवर पोहोचू शकतो. वस्ती सुरू होण्यापूर्वी आपल्याला उध्वस्त तटबंदी, प्रवेशद्वाराचे अवशेष आणि एक शिळा दिसतील. गावकरी त्यांना गौळ देव म्हणतात. पुढे आपल्याला शिवरायांचा आश्वारूढ पुतळा दिसतो आणि येथूनच गडाची मुख्य तटबंदी सुरू होते.बालेकिल्ला आणि गणेश दरवाजा
वस्तीमधून जाणाऱ्या रस्त्याने पुढे गेल्यावर आपल्याला बालेकिल्ल्याचे प्रवेशद्वार लागते. या दरवाजावर गणेशाचे सुंदर शिल्प आहे. दरवाजाच्या दोन्ही बाजू उभारलेल्या तटबंदीने हा भाग माचीपासून वेगळा केलेला आहे. दरवाजातून आत प्रवेश करताच डाव्या बाजूस कातळात खोदलेली प्रचंड विहिर लागते.विहिर आणि अंबाबाई मंदिर
या विहिरीची लांबी ७० फूट आणि रुंदी ४० फूट आहे. तिची खोली किती आहे हे अंदाज लावणे कठीण आहे. विहिरीत उतरण्यासाठी पायऱ्या आहेत. विहिर पाहिल्यानंतर आपण विहिरीच्या मागे असलेले अंबाबाई मंदिर दर्शनासाठी जाऊ शकतो.निशाण बुरुज आणि महादेव मंदिर
उजव्या हाताने पुढे गेल्यावर आपल्याला सुस्थितीतील निशाण बुरुज दिसतो. या बुरुजावर चढण्यासाठी पायऱ्या आहेत. बुरुजाशेजारीच श्री महादेवाचे मंदिर आहे.तटबंदी आणि कोठारे
तटबंदी आपल्या उजव्या हातास ठेवून आपण गडाचे दुसरे टोक गाठू शकतो. तटातून खाली उतरणाऱ्या वाटेने पुढे गेल्यावर जांभ्या दगडात खोदून काढलेली कोठारे दिसतात.ढासळलेला दरवाजा आणि इतर अवशेष
परत मागे फिरल्यावर आपल्याला ढासळलेला दरवाजा दिसतो. या दरवाजाचे बुरुज मात्र चांगल्या अवस्थेत आहेत. गडावरील प्रत्येक घरासमोर आपल्याला इतिहासकाळातील पाणी भरून ठेवण्यासाठी वापरली जाणारी दगडी भांडी दिसतील.गडावरील परिस्थिती
गडावरील लोकांना गडाची खूप काळजी आहे. मात्र, त्यांनी तटावरच गवताच्या गंज्या आणि जनावरांचे गोठे बांधल्यामुळे गडाची अवस्था खराब झाली आहे. गडावरील वाढती लोकसंख्या आणि विभक्त होणारी कुटुंबे ही यामागे मुख्य कारणे आहेत.
महिपालगड किल्ल्यावर कसे जायचे ?
महिपालगडावरील गाव
महिपालगडावर महिपालगड नावाचेच मोठे गाव वसलेले आहे. गावात अनेक घरे, दुकाने आणि मंदिरे आहेत. गडावरील लोक साधे आणि प्रामाणिक जीवन जगतात. महिपालगड जरी कोल्हापूर जिल्ह्यात येत असला तरी, तिथे जाण्यासाठी तुम्हाला बेळगाव मार्गाचा वापर करावा लागेल. बेळगाव शहरातून शिनोळी फाटा मार्गे तुम्ही देवरवाडी नावाच्या गावात पोहोचू शकता. देवरवाडीपासून वैजनाथमहिपाल गाव फक्त ६ किलोमीटर अंतरावर आहे. गडावर जाण्यासाठी गाडीरस्ता उपलब्ध आहे.