| किल्ल्याचे नाव | साल्हेर किल्ला |
|---|---|
| समुद्रसपाटी पासून उंची | 5441 |
| किल्ल्याचा प्रकार | गिरीदुर्ग |
| ट्रेकिंगची सोपेपणा-कठीणपणाची पातळी | मध्यम |
| किल्ल्याचे ठिकाण | नाशिक |
| पायथ्याजवळचे गाव | |
| किल्ल्याची वेळ | |
| ट्रेकिंग ला लागणारा वेळ | |
| प्रवेश शुल्क | |
| राहण्याची सोय | गडावर तीन गुहा आहेत, त्यात राहता येईल. |
| जेवणाची सोय | जेवण स्वतःला आणावे लागेल. |
| पाण्याची सोय | गंगासागर तलाव आणि दोन टाक्यांत पिण्याचे पाणी आहे. |
साल्हेर किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Salher Fort Information Guide in Marathi
साल्हेर किल्ला संक्षिप्त माहिती महाराष्ट्रातील सर्वात उंच शिखर कळसूबाई असलं तरी, सर्वात उंच किल्ला म्हणून साल्हेर प्रसिद्ध आहे. बागलाण हा मोक्षगंगा आणि अक्षगंगा या नद्यांच्या काठावरचा समृद्ध प्रदेश आहे. साल्हेर हा किल्ला साधारणपणे ११ किमीचा आहे आणि त्याचे क्षेत्रफळ ६०० हेक्टर आहे. हा किल्ला डांग आणि बागलाण या प्रदेशांना जोडणाऱ्या व्यापारी मार्गावर असल्याने तो संरक्षणासाठी अतिशय महत्त्वाचा होता.
साल्हेर किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे
तीन दरवाजे आणि माची
साल्हेरवाडीहून गडावर जाण्यासाठी पायऱ्या चढाव्या लागतात. पायऱ्या चढून गेल्यावर पहिले दरवाजा लागते. या दरवाज्याजवळ बुरुज आहेत. या दरवाजातून आत गेल्यावर डावीकडे पाण्याचे कोरडे टाके दिसतात. पुढे जाऊन दुसरे दरवाजा लागते. यातून आत गेल्यावर काटकोनात तिसरे दरवाजा आहे. या दरवाजावर शिलालेख आहे. ही तीन दरवाजे पार करून खालील माचीवर पोहोचतो. माचीवरून पुढे जाऊन डावीकडे टोकाजवळ उध्वस्त वास्तू दिसतात. साल्हेरवाडीकडे येणार्‍या वाटेवर नजर ठेवण्यासाठी ही वास्तू बांधली असावी. पुढे वळसा घालून गेल्यावर डावीकडे पाण्याचे टाके आणि उध्वस्त वास्तू दिसतात.उध्वस्त वास्तू आणि माची पुढील तीन दरवाजे
माचीवरून पुढे जाऊन टोकाला पायऱ्या दिसतात. या पायऱ्या चढून गेल्यावर तीन दरवाजे लागतात. दुसऱ्या दरवाजातून तिसऱ्या दरवाज्याकडे जाताना उजवीकडे गुहा आहे. या गुहेत गणपतीची मूर्ती आहे. तिसऱ्या दरवाजाजवळ उध्वस्त वास्तू दिसतात. तिसरा दरवाजा ओलांडून काही पायऱ्या चढल्यावर मुख्य माचीवर पोहोचतो. किल्ल्यावरील अनेक वास्तू याच माचीवर आहेत.पाण्याचे टाके, उध्वस्त वास्तू, हनुमानाची भग्न मूर्ती, तलाव
तिसऱ्या दरवाजानंतर पाच ते दहा मिनिटांनी उजवीकडे पाण्याचे टाके आणि उध्वस्त वास्तू दिसतात. पुढे जाऊन उजवीकडे पाणी आणि डावीकडे यज्ञकुंड दिसते. या ठिकाणीही उध्वस्त वास्तू आहेत. पुढे गंगासागर तलाव दिसतो. तलावाजवळ पाणी, उध्वस्त वास्तू आणि हनुमानाची भग्न मूर्ती आहे. तलावासमोर उजवीकडे भग्न मंदिर आहे. या मंदिरातून दोन वाटा फुटतात. एक वाट गंगासागर तलावाजवळून पूर्व टोकाकडे जाते. या वाटेवर उध्वस्त वास्तू आहेत. दुसरी वाट साल्हेर आणि सालोटा गडाच्या खिंडीकडे जाते. या वाटेवर तीन दरवाजे आहेत. दुसऱ्या दरवाजावर शिलालेख आहे. ही वाट खाली माळदर गावाकडे जाते.देवीची मूर्ती, गुहां, शिखरा
मंदिरातून दुसरी वाट वर चढते. या वाटेवर देवीची मूर्ती आहे. पुढे तीन गुहा आहेत. गुहांसमोर मारुतीचे मंदिर आहे. गुहांत रहाता येते. गुहांजवळून वर जाणारी वाट शिखरावर जाते. शिखरावर परशुरामाचे मंदिर आहे. मंदिरात परशुरामाची मूर्ती आणि पादुका आहेत. येथून आजूबाजूचे सारे दिसते. बागलाणचा सारा भाग दिसतो. समोर अजंठा-सातमाळा डोंगरातले धोडप, इखारीया दिसतात. पूर्वेकडे मांगीतुंगी – तांबोळया – न्हावीगड – हनुमान टेकडी, मुल्हेरगड – हरगड – मोरागड आणि सालोटा हा सर्व भाग नजरेत पडतो. समोर हरणबारीचे धरण आहे.
साल्हेर किल्ल्यावर कसे जायचे ?
१) वाघांबे मार्गे :
साल्हेरला जाण्यासाठी नाशिक-सटाण मार्गे ताहराबादला जावे. गुजरातहून डांग जिल्ह्यातून ताहराबादला येऊ शकता. ताहराबादहून मुल्हेर मार्गे वाघंबेला एसटी किंवा जीपने जावे. वाघंबे गावातून साल्हेर-सालोटा खिंडीची वाट आहे. ही वाट खूप कठीण आहे आणि यात पाणी नाही. या वाटेने गडावर जाण्याला अडीच तास लागतात. या वाटेवर चार दरवाजे आहेत. तिसऱ्या आणि चौथ्या दरवाज्यात कड्यात खोदलेल्या १८-२० गुहा आहेत. चौथ्या दरवाज्याच्या कमानीवर शिलालेख आहे. यानंतर समोर पठार दिसते.२) माळदर मार्गे :
माळदर मार्ग हा गडावर जाण्याचा दुसरा मार्ग आहे. हा मार्ग फारसा वापरला जात नाही. सटाण्याहून एसटीने माळदरला जाऊ शकतो. माळदरहून साल्हेर आणि सालोटाच्या दरम्यानच्या वाटेने गडावर जायला तीन तास लागतात.३) साल्हेरवाडी मार्गे :
साल्हेरवाडी हे वाघंबे गावाच्या पुढे आहे. सटाणा-ताहराबाद-मुल्हेर मार्गे साल्हेरवाडीला जाऊ शकतो. साल्हेरवाडीहून गडावर जाण्याची वाट खूप कठीण आहे. या वाटेवर सहा दरवाजे आहेत आणि तीन तास लागतात. वाट मळलेली असल्याने चुकण्याची शक्यता नाही.