| किल्ल्याचे नाव | विशाळगड किल्ला |
|---|---|
| समुद्रसपाटी पासून उंची | 3350 |
| किल्ल्याचा प्रकार | गिरीदुर्ग |
| ट्रेकिंगची सोपेपणा-कठीणपणाची पातळी | मध्यम |
| किल्ल्याचे ठिकाण | कोल्हापूर |
| पायथ्याजवळचे गाव | |
| किल्ल्याची वेळ | |
| ट्रेकिंग ला लागणारा वेळ | |
| प्रवेश शुल्क | |
| राहण्याची सोय | विशाळगडावरील हॉटेलांमध्ये तुम्हाला राहण्याची सोय उपलब्ध आहे. भगवंतेश्वर आणि विठ्ठल मंदिरांमध्ये श्री हर्डीकरांच्या परवानगीने तुम्हाला राहण्याची सोय होऊ शकते. जर तुम्हाला गडावर राहू नसेल तर पांढरपाणी (१५ किमी) किंवा गजापूर (३ किमी) येथील शाळेत राहण्याची सोय उपलब्ध होईल. |
| जेवणाची सोय | विशाळगडावर तुम्हाला जेवणाची व्यवस्था होईल. |
| पाण्याची सोय | विशाळगडावर पाण्याची पुरेशी सोय आहे. |
विशाळगड किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Vishalgad Fort Information Guide in Marathi
विशाळगड किल्ला संक्षिप्त माहिती विशाळगड – नावाप्रमाणेच विशाल, आणि नैसर्गिक सौंदर्याने नटलेला! सह्याद्रीच्या अंगावर चढलेला हा किल्ला कोकण आणि कोल्हापूर या दोन्ही प्रदेशांना जोडणाऱ्या घाटमार्गाचे रक्षण करण्यासाठी बांधला गेला होता. अनेक ऐतिहासिक घटनांचा साक्षीदार असलेला हा किल्ला एकेकाळी महाराष्ट्राची राजधानीही होता. मात्र, आज त्याची अवस्था खूपच दयनीय झाली आहे. इतिहास आणि किल्लेप्रेमींसाठी मात्र विशाळगड आजही एक मोहक स्थळ आहे.
विशाळगड किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे
खोल दरी,लोखंडी पूल
विशाळगडाला जाण्यासाठी आपण एसटी बस किंवा खाजगी वाहनाने वहानतळावर उतरताच, समोरच आपले स्वागत करतो तो विशाल, भव्य किल्ला! वहानतळ आणि किल्ल्याच्या पायथ्याच्या मध्ये एक खोल दरी आहे. पूर्वी या दरीत उतरूनच किल्ल्यावर जावे लागत असे, पण आता लोखंडी पूल बांधल्यामुळे ही वाट सोपी झाली आहे. या पूलावरून किल्ल्याच्या पायथ्याशी उतरल्यावर आपल्यासमोर दोन मार्ग दिसतात. एक म्हणजे थेट समोरच्या खडकात खोदलेली शिडी, जी किल्ल्याच्या शिखरावर पोहोचण्याचा सर्वात थेट मार्ग आहे. दुसरा मार्ग म्हणजे उजव्या बाजूला असलेल्या पायऱ्यांची फिरती वाट, जी थोडी लांब असली तरी सहज चढण्यासाठी सोयीची आहे.डाव्या बाजूची वाट व उजव्या बाजूची वाट
शिडीच्या वाटेने वर चढल्यानंतर, डाव्या हाताला एक छोटीशी पायरींची वाट तुम्हाला खाली उतरताना दिसेल. या वाटेने गेल्यावर तुम्ही दोन मार्गात विभागले जाऊ. उजवीकडे नव्या पायऱ्यांची एक वाट तुम्हाला भगवंतेश्वर मंदिर, राजवाडा किंवा टकमक टोक या ठिकाणी नेईल.डाव्या बाजूची वाट (अमृतेश्वर मंदिर,बाजीप्रभू देशपांडे आणि फुलाजी देशपांडेपवित्र समाध्या,हनुमान मंदिर)
तर डावीकडे असलेली जुन्या दगडांची फरसबंदीची वाट तुम्हाला अमृतेश्वर मंदिर आणि बाजीप्रभूंची समाधी या ठिकाणी घेऊन जाईल. डाव्या बाजूच्या वाटेने फक्त पाच मिनिटातच तुम्ही अमृतेश्वर मंदिराला भेट देऊ शकता. मंदिराच्या समोरच्या कड्यावरून पडणारे पाणी एका सुंदर कुंडात जमलेले आहे. मंदिरात पंचाननाची भव्य मूर्ती आहे. मंदिराच्या मागील बाजूला असलेल्या पाताळदरीत उतरल्यावर तुम्हाला एक छोटा ओढा दिसून येईल. या ओढ्याच्या पलीकडे उघड्यावर बाजीप्रभू देशपांडे आणि फुलाजी देशपांडे यांच्या पवित्र समाध्या आहेत. या समाध्यांचे दर्शन घेतल्यानंतर, उजव्या बाजूच्या टेकडीवर हनुमान मंदिर आहे. हनुमान मंदिराचे दर्शन घेतल्यानंतर तुम्ही पुन्हा त्याच मार्गातून दर्ग्याकडे परत येऊ शकता.उजव्या बाजूची वाट (भगवंतेश्वर मंदिर,विठ्ठल मंदिर,गणपती मंदिर,चौकोनी विहीर)
उजव्या बाजूला असलेल्या सिमेंटच्या पायऱ्या चढून आपण केवळ पाच मिनिटांत भगवंतेश्वर मंदिराला भेट देऊ शकतो. येथे तुम्हाला भगवंतेश्वर मंदिर, विठ्ठल मंदिर आणि नवीन बांधलेले गणपती मंदिर अशी तीन मंदिरे एकत्र दिसतील. मंदिराच्या समोर एक चौकोनी विहीर आहे, जी या परिसराची शोभा वाढवते. या मंदिराची देखभाल श्री. हर्डिकर यांच्याकडून केली जाते. त्यांचे घर मंदिराच्या बाजूलाच असल्याने मंदिराची काळजी घेणे त्यांच्यासाठी सोपे झाले आहे. जर तुम्ही इथे राहण्याचा विचार करत असाल तर या मंदिरात रहाण्याची व्यवस्थाही उपलब्ध आहे. भगवंतेश्वर मंदिरातील कासव पाहणे ही एक आनंददायी अनुभूती आहे. या कासवाच्या समोरच्या देव्हार्‍यावर मोडीलिपीमध्ये एक शिलालेख कोरलेला आहे. या शिलालेखातील ‘आबाजी जाधव शके १७०१, विशाळगड’ ही अक्षरे स्पष्टपणे वाचता येतात. मंदिरात ब्रह्मदेवाची सुंदर मूर्ती आहे. मंदिराच्या प्रदक्षिणामार्गावर भिंतीत दिवे लावण्यासाठी खास कोनाडे बनवलेले आहेत. विठ्ठल मंदिराचा लाकडी दरवाजा आणि महिरीपीवरचे कोरीव काम पाहून तुम्हाला नक्कीच आश्चर्य वाटेल.पंतप्रतिनिधींचा वाडा (राजवाडा),विहिरीतले महादेवाचे मंदिर
भगवंतेश्वर मंदिरापासून थोड्याच अंतरावर, पंतप्रतिनिधींचा वाडा (राजवाडा) आपले स्वागत करतो. या वाटेत तुम्हाला एक मोठी चौकोनी पायर्‍यांची विहीर दिसून येईल. राजवाड्याचे प्रवेशद्वार जरी उध्वस्त असले तरी, त्याच्या डाव्या बाजूला एक छोटेसे भूयार आहे. या भूयारातून रांगत जाऊन तुम्ही पुन्हा त्याच चौकोनी विहिरीजवळ येऊ शकता. राजवाड्याची बरीचशी पडझड झाली असली तरी, त्याचे ऐतिहासिक महत्त्व अजूनही कायम आहे. राजवाड्याच्या दक्षिण दिशेला असलेल्या दरवाजातून बाहेर पडल्यावर तुम्हाला एक मोठी गोल विहीर दिसून येईल. या विहिरीत उतरण्यासाठी एक छोटा, कमान असलेला दरवाजा आहे. या विहिरीत महादेवाचे एक छोटेसे मंदिर आहे. राजवाड्याच्या मागच्या बाजूस एक कोरडी विहीर आहे. या विहिरीवरून पुढे चालत गेल्यावर फक्त पाच मिनिटांत तुम्ही टकमक टोकावर पोहोचू शकता.मुंढा दरवाजा,रणमंडळ टेकडी,आठ फुटी तोफ,अंबिकाबाईंची समाधी
हे सर्व पाहून आपण पुन्हा दर्ग्याकडे परत येऊ. येथे आता दुकाने आणि हॉटेले भरलेली दिसतील. त्यामुळे आपल्याला वाट विचारून मुंढा दरवाजापर्यंत जावे लागेल. या दरवाजाचा एक बुरुज आणि कमान अजूनही चांगल्या स्थितीत आहे. दरवाज्याच्या बाजूला एक वाट वर चढत टेकडीवर जाते, ज्याला ‘रणमंडळ’ टेकडी म्हणतात. येथे खाली पडलेली आठ फुटी तोफ आहे. ही तोफ पाहून तुम्ही पायऱ्यांच्या वाटेने गड उतरू शकता. वाटेत तुम्हाला एका चौथऱ्यावर दगडात कोरलेली दोन पावले दिसतील. ही राजाराम महाराजांच्या तृतीय पत्नी अंबिकाबाईंची समाधी आहे. याशिवाय गडावर घोड्याच्या टापा, मुचकुंदाच्या गुहा, सती आणि तास टेकडी अशी अनेक ऐतिहासिक आणि निसर्गरम्य ठिकाणे आहेत.
विशाळगड किल्ल्यावर कसे जायचे ?
कोल्हापूर पासून फक्त ८० किलोमीटर अंतरावर विशाळगड आहे. या किल्ल्यावर जाण्यासाठी कोल्हापूरहून मुख्यतः दोन मार्ग आहेत.
पावनखिंड मार्गे
कोल्हापूरहून मलकापूर, पांढरपाणी (पावनखिंड), भाततळी, गजापूर आणि नंतर विशाळगड असा हा मार्ग आहे.अंबा मार्गे
कोल्हापूरहून मलकापूर, अंबा आणि नंतर गजापूर आणि विशाळगड असा हा मार्ग आहे.