| किल्ल्याचे नाव | मालेगावचा किल्ला |
|---|---|
| समुद्रसपाटी पासून उंची | |
| किल्ल्याचा प्रकार | भुई किल्ले |
| ट्रेकिंगची सोपेपणा-कठीणपणाची पातळी | सोपी |
| किल्ल्याचे ठिकाण | नाशिक |
| पायथ्याजवळचे गाव | |
| किल्ल्याची वेळ | |
| ट्रेकिंग ला लागणारा वेळ | |
| प्रवेश शुल्क | |
| राहण्याची सोय | मालेगावमध्ये बजेट हॉटेल्सपासून ते लक्झरी हॉटेल्सपर्यंत विविध प्रकारच्या निवासाच्या सुविधा उपलब्ध आहेत. |
| जेवणाची सोय | मालेगावमध्ये विविध प्रकारचे खाद्यपदार्थ उपलब्ध आहेत. |
| पाण्याची सोय | मालेगावमध्ये मुबलक पाण्याची उपलब्धता आहे. |
मालेगावचा किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Malegaon Fort Information Guide in Marathi
मालेगावचा किल्ला संक्षिप्त माहिती नाशिक जिल्ह्यातील मालेगाव शहर अनेक गोष्टींसाठी प्रसिद्ध आहे. या प्राचीन आणि दाट लोकवस्तीच्या शहरात, गिरणा (गिरीपर्णा) आणि मोसम (मोक्षिणी) नद्यांच्या संगमावर मालेगावचा (माहुलीग्राम) भुईकोट किल्ला उभा आहे. 18 व्या शतकात बांधलेला हा भव्य किल्ला आजही टिकून आहे आणि त्यात एक शाळा चालते. मालेगावला भेट देणाऱ्यांसाठी हा किल्ला निश्चितच एक आकर्षण आहे.
मालेगावचा किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे
खंदक आणि तटबंदी
भुईकोट किल्ल्याला भक्कम संरक्षण प्रदान करण्यासाठी खंदक खोदण्यात आले होते. मालेगावच्या भुईकोटालाही चारी बाजूंनी खंदक होता. बाजूच्या नदीत भिंत बांधून नदीचे पाणी या खंदकात वळवले जात असे. खंदकावर काढता घालता येण्यासाठी पूल बांधलेला होता. आज आपण किल्ल्यात प्रवेश करतो त्या बाजूचाच खंदक अस्तित्वात आहे. कालांतराने, शहराचा विस्तार झाल्यामुळे इतर बाजूंचे खंदक गिळंकृत झाले आहेत.
किल्ल्याला एकूण तीन तटबंदींचे संरक्षण होते. बाहेरील तटबंदी शहराच्या विस्तारामुळे नष्ट झाली आहे. नदीच्या बाजूला असलेला एकमेव बुरुज आजही टिकून आहे आणि तो किल्ल्यावरून स्पष्टपणे दिसतो. सध्या किल्ल्यात कांकणी विद्यालय आहे. विद्यालयाच्या सोयीनुसार, पश्चिमेच्या तटबंदीत एक दरवाजा बांधण्यात आला आहे आणि किल्ल्यात प्रवेश हा याच दरवाजातून होतो.किल्ल्यातील वास्तू
किल्ल्यात प्रवेश केल्यावर आपल्याला विद्यालयाची नवीन इमारत आणि त्यासमोर ठेवलेल्या तीन तोफा दिसतात. विद्यालयाच्या इमारतीकडे तोंड करून उभे राहिल्यास, उजवीकडे दोन तटबंदींमधील जागेतून आपण आपली गडफेरी सुरू करू शकतो.
किल्ल्याची आतील तटबंदी 9 बुरुजांनी युक्त आहे आणि ती 20 फूट उंच आहे. तटबंदीवर चर्या बांधण्यात आल्या आहेत आणि ठिकाणी जंग्याही आहेत. बाह्य तटबंदीला बुरुज नाहीत आणि ती साधारणपणे 15 फूट उंच आहे.. या तटबंदीतही जंग्या आहेत, परंतु तटबंदीला फांजी नाही. तटबंदीच्या खालच्या भागात 3 फूट उंच, 2 फूट रुंद आणि 2 फूट खोल असलेल्या छोट्या चौकोनी खोल्या आहेत. या खोल्यांचा उद्देश अस्पष्ट आहे.
दोन्ही तटबंदींच्या मधून किल्ल्याची प्रदक्षिणा घेण्यासाठी सुमारे 15 मिनिटे लागतात. या प्रदक्षिणेमध्ये आपल्याला आतील तटबंदीतील बुरुजांची भव्यता अनुभवायला मिळते.प्रवेशद्वार आणि इतर वास्तू
विद्यालयाच्या समोर परत आल्यावर, आपल्याला दोन बुरुजांमधील तटबंदी विद्यालयाच्या इमारतीसाठी पाडलेली दिसते. डावीकडील बुरुज आणि विद्यालयाची इमारत यांच्यामधून जाणाऱ्या वाटेने पुढे जात असताना आपल्याला एक भव्य प्रवेशद्वार दिसते. लाकडी दरवाजा अजूनही उत्तम स्थितीत आहे आणि उतराभिमुख दुहेरी दरवाजा भव्यता दर्शवतो. दरवाजाच्या बाहेरील बाजूला पाहिल्यास २० फूट उंच प्रवेशद्वार आणि त्याच्या दोन्ही बाजूला भक्कम बुरुज दिसतात. प्रवेशद्वाराच्या कमानीमध्ये दगडात कोरलेली कमळे नक्कीच लक्ष वेधून घेतात. प्रवेशद्वार आणि बुरुजांवर वीटांनी बांधलेले १० फूट उंच बांधकाम आणि त्यातील कमानादार खिडक्या वास्तुकलेचा उत्तम नमुना आहेत.रंगमहाल
प्रवेशद्वाराच्या उजव्या बाजूला दोन मजली दालन होते. वरच्या मजल्यावर रंगमहाल होता. आता तळ मजल्यावर वर्ग भरतो आणि वरचा मजला नष्ट झाल्याने रंगमहालात प्रवेश शक्य नाही. तरीही, रंगमहालाच्या भिंतीत कोरलेले कमानदार कोनाडे कलाकुसरीचे उत्तम उदाहरण आहेत.बाहेरील दरवाजा
आतील दरवाजाच्या काटकोनात बाहेरील दरवाजा आहे. हा पूर्णपणे दगडी बांधणीचा भव्य दरवाजा आहे आणि त्याच्या दोन्ही बाजूला सुंदर मनोरे आहेत. दरवाजाचे संरक्षण करण्यासाठी समोर भिंत बांधण्यात आली आहे. या दरवाजाच्या काठच्या भागात एक छोटा दरवाजा होता, परंतु तो आता बंद करून त्याजागी शाळेची मुतारी बांधण्यात आली आहे.मनोरे
दरवाजाच्या वर जाण्यासाठी तटबंदीत जीना आहे. या जिन्याने तटबंदीवर जाऊन आपण फांजीवरून किल्ल्याच्या आतल्या तटबंदीवर फिरू शकता. दरवाजाच्या वरच्या बाजूस किल्ल्याच्या आत आणि बाहेर लक्ष ठेवण्यासाठी खोल्या आणि झरोके बांधलेले आहेत. दरवाजाच्या बाजूला असलेले मनोरेही वास्तुकलेचा उत्कृष्ट नमुना आहेत. हे मनोरे 8 दगडी खांबांवर आधारित आहेत आणि त्यांचे घुमटाकार छत वीटांनी बनवलेले आहे. छतावर आतल्या बाजूला चुन्यात फुले कोरलेली आहेत. दोन खांबांच्या मध्ये दगडी कमानी आहेत आणि कमानीवर दोन्ही बाजूला कमळे कोरलेली आहेत. मनोरे पाहिल्यावर, पुढे गेल्यावर ध्वजस्तंभ असलेला भव्य बुरुज आपल्याला दिसतो.फिरणे
फांजीवरून फिरताना एका ठिकाणी तटबंदीत उतरण्यासाठी जीना आहे. तो तटबंदीतून दुसऱ्या बाजूला बाहेर पडतो. फांजीवरून फिरून परत प्रवेशद्वारावर आल्यावर आपली गडफेरी पूर्ण होते. किल्ला पूर्णपणे पाहण्यासाठी साधारणपणे अर्धा तास लागतो.
मालेगावचा किल्ल्यावर कसे जायचे ?
मालेगाव शहर रस्त्याने महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख शहरांशी उत्तम प्रकारे जोडलेले आहे. नाशिक, धुळे, औरंगाबाद, मुंबई आणि पुणे सारख्या शहरांमधून मालेगावला जाण्यासाठी नियमित एसटी बसेस उपलब्ध आहेत.
एसटी स्थानकापासून मालेगाव शहर जवळपास 15 मिनिटांच्या अंतरावर आहे. किल्ला शहराच्या मध्यभागी आहे आणि तेथे पोहोचणे सोपे आहे. तुम्ही ऑटो, रिक्षा किंवा चालत जाऊ शकता.