| किल्ल्याचे नाव | रामटेक किल्ला |
|---|---|
| समुद्रसपाटी पासून उंची | 2000 |
| किल्ल्याचा प्रकार | गिरीदुर्ग |
| ट्रेकिंगची सोपेपणा-कठीणपणाची पातळी | मध्यम |
| किल्ल्याचे ठिकाण | नागपूर |
| पायथ्याजवळचे गाव | |
| किल्ल्याची वेळ | |
| ट्रेकिंग ला लागणारा वेळ | |
| प्रवेश शुल्क | |
| राहण्याची सोय | किल्ल्यावर राहण्याची कोणतीही सोय नाही. |
| जेवणाची सोय | किल्ल्यावर आणि रामटेक गावात तुम्हाला अनेक हॉटेल्स सापडतील जिथे तुम्ही जेवण घेऊ शकता. |
| पाण्याची सोय | किल्ल्यावरील हॉटेल्समध्ये तुम्हाला पाणी सहज उपलब्ध होईल. |
रामटेक किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Ramtek Fort Information Guide in Marathi
रामटेक किल्ला संक्षिप्त माहिती नागपूरपासून फक्त ५० किलोमीटर अंतरावर असलेले रामटेक आणि नगरधन हे दोन सुंदर किल्ले आपल्या ऐतिहासिक महत्त्वासाठी प्रसिद्ध आहेत. यातील रामटेक किल्ला आणि त्याच्या पायथ्याशी असलेले पवित्र अंबाला सरोवर, प्राचीन काळापासून धार्मिक स्थळ म्हणून ओळखले जातात.
रामगिरी पर्वत हा धार्मिक दृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाचा आहे. पौराणिक कथांनुसार, भगवान राम या ठिकाणी विश्रांती घेतली होती. याशिवाय, प्रसिद्ध बौद्ध तत्वज्ञ नागार्जून यांनीही काही काळ येथे वास्तव्य केले होते. असेही मानले जाते की, कालिदासांना त्यांचे अमर काव्य ‘मेघदूत’ याच पर्वतावर रचण्याची प्रेरणा मिळाली होती.
श्री चक्रधर स्वामी आणि संत तुकडोजी महाराज यांसारख्या महान संतांनीही या पवित्र स्थळी ध्यानध्यानात लीन झाले होते. छत्रपती रघुजी भोसले यांनी या गडावर आणि अंबाला सरोवराच्या परिसरातील मंदिरांचे जीर्णोद्धार करून त्यांचे सौंदर्य वाढवले.
पुराणकालापासून पेशवा काळापर्यंत हा किल्ला राजकीय आणि धार्मिकदृष्ट्या अतिशय महत्त्वाचा होता. आजही या गडावरील भव्य राम मंदिर याला एक पवित्र तीर्थस्थान बनवते. रामटेकच्या पायथ्याशी असलेले अंबाला सरोवर आणि त्याच्या आसपासची प्राचीन मंदिरे देखील पर्यटकांना आकर्षित करतात.
पुरातत्व खात्याच्या प्रयत्नांमुळे, इ.स. २०१२ मध्ये या किल्ल्याचे पुनरुद्धार करण्यात आले आणि त्यामुळे तो आपले पूर्वीचे वैभव पुन्हा प्राप्त करू शकला आहे.
रामटेक किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे
सिंदूर बावडी, प्रवेशद्वारे, मंदिर
रामटेक किल्ल्यावर आपण खासगी वाहनाने सहज पोहोचू शकतो. किल्ल्याच्या पायथ्याशी गाडी उभी करून, आपण थेट किल्ल्याच्या दिशेने जाऊ शकतो. मार्गातच आपल्याला ‘सिंदूर बावडी’ नावाची एक प्राचीन आणि सुंदर बावडी दिसून येईल. या बावडीची रचना आणि शिल्पकला पाहून आपण नक्कीच प्रभावित व्हाल. किल्ल्याच्या प्रवेशद्वाराकडे जाताना आपल्याला दोन्ही बाजूला पूजा साहित्याची आणि खाद्यपदार्थांची दुकाने दिसतील. किल्ल्याचे मुख्य प्रवेशद्वार पश्चिमेकडे उघडते आणि ते सुमारे १२ फूट उंच आहे. या प्रवेशद्वारातून आत प्रवेश केल्यावर, आपल्या डाव्या बाजूला महानुभव पंथाचे भोगाराम मंदिर आणि उजव्या बाजूला वराह देवाचे मंदिर दिसून येईल. किल्ल्याच्या आतून एक छोटा मार्ग गावाकडे जातो. किल्ल्याचे दुसरे प्रवेशद्वार पूर्व दिशेला आहे आणि त्याच्या आतल्या बाजूला सुंदर देवड्या आहेत. तिसरे प्रवेशद्वार दक्षिण दिशेला आहे आणि त्यावर एक नगाराखाना आहे. या प्रवेशद्वाराच्या वरच्या भागात जाण्यासाठी एक जिना आहे. या जिन्‍यावरून चढून गेल्यावर, आपण किल्ल्याच्या सर्वात उंच भागात पोहोचू शकतो. येथून आपल्याला संपूर्ण रामटेक गाव आणि नगरधन किल्लाही दिसतो.तोफ, मंदिर, तलाव, विहिर
किल्ल्याच्या तिसऱ्या प्रवेशद्वाराच्या बाहेर, उजव्या बाजूला एक प्राचीन तोफ ठेवलेली आहे. ही तोफ किल्ल्याच्या ऐतिहासिक महत्त्वाची साक्ष देते. प्रवेशद्वारातून आत गेल्यावर आपल्याला एक सुंदर मंदिर संकुल दिसते. या संकुलाला प्रवेश करण्यासाठी आपल्याला एक भव्य गोपुर ओलांडावे लागते. हे गोपुर हेमाडपंथी शैलीत बांधलेले असून, त्याच्या भिंतींवर अनेक सुंदर शिल्पे कोरलेली आहेत. गोपुरातून आत गेल्यावर, आपल्या डाव्या बाजूला दशरथ मंदिर दिसून येईल. या मंदिराच्या दरवाजाच्या पट्टीवरही सुंदर शिल्पे कोरलेली आहेत. दशरथ मंदिराच्या मागे एक मोठा बांधीव तलाव आहे. या तलावाच्या मध्यभागी एक सुंदर घुमट आहे. तलावात उतरण्यासाठी दोन्ही बाजूला पायऱ्या आहेत. घुमटाच्या खालच्या बाजूला, तलावाच्या भिंतीवर गरुडांची सुंदर शिल्पे कोरलेली आहेत. या तलावाच्या मागच्या बाजूला एक छोटा दरवाजा आहे. या दरवाजातून बाहेर पडल्यावर आपल्याला एक चावीच्या आकाराची सुंदर विहीर दिसून येईल. विहिरीच्या डाव्या बाजूला एक मार्ग आहे जो आपल्याला रामटेक गावात घेऊन जातो.तटबंदी, वाडा, कवी कालिदासांचे स्मारक
या किल्ल्याला एक आणखी तटबंदी आहे जी किल्ल्याच्या खालच्या भागात उभी आहे. ही तटबंदी कालिदास स्मारकापासून सुरू होऊन संपूर्ण किल्ल्याला वेढा घालून वराह मंदिराच्या मागील बाजूला असलेल्या टेलिफोन टॉवरपर्यंत जाते. टेलिफोन टॉवर असलेला हा डोंगर एका छोट्या खिंडीने रामटेक किल्ल्यापासून वेगळा झाला आहे. या डोंगरावर जाण्यासाठी आपल्याला रामटेकच्या गाडीतळ्याजवळ जाऊन रस्ता ओलांडून उजव्या बाजूला असलेल्या पायवाटेने जावे. केवळ दहा मिनिटांच्या छोट्याश्या पायवाटीनंतर आपण या डोंगरावर पोहोचू शकतो. येथे आपल्याला एका जुण्या वाड्याचे अवशेष दिसून येतील. वाड्याचे अवशेष पाहून आपण परत गाडीतळ्याकडे येऊ शकतो. येथेच प्रसिद्ध कवी कालिदासांचे स्मारक आहे. हे स्मारक पाहून आपली किल्ला फेरी पूर्ण होते.
रामटेक किल्ल्यावर कसे जायचे ?
बस सेवा व खाजगी वाहन
नागपूर शहरापासून रामटेक हे सुंदर पर्यटनस्थळ फक्त ५० किलोमीटर अंतरावर आहे. नागपूरहून रामटेकला जाण्यासाठी एसटी बस सेवा उपलब्ध आहे. रामटेक गावातून थोडे पुढे जाऊन, सुमारे तीन किलोमीटर अंतरावर प्रसिद्ध कवी कालिदासांचे स्मारक आहे. या स्मारकापर्यंत जाण्यासाठी सार्वजनिक वाहतूक उपलब्ध नाही, परंतु आपण स्वतःचे वाहन वापरून येथे पोहोचू शकता. रामटेक गावातून बांधीव पायऱ्या चढून आपण सुमारे एक तासात भव्य राम मंदिरापर्यंत पोहोचू शकतो.