रोहीडा किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Rohida Fort Information Guide in Marathi

रोहीडा किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Rohida Fort Information Guide in Marathi

रोहीडा किल्ला संक्षिप्त माहिती सह्याद्रीच्या डोंगररांगेत भोर ते महाबळेश्वर दरम्यान एक सुंदर डोंगरमार्ग आहे. या मार्गावर अनेक किल्ले आहेत आणि त्यापैकी रोहीडा हा एक प्रमुख किल्ला आहे. रोहीडा किल्ला रोहीड खोऱ्यात वसलेला आहे आणि हे खोरे नीरा नदीच्या खोऱ्याचा भाग आहे. या खोऱ्यात ४२ गावे होती आणि त्यापैकी ४१ गावे सध्या पुणे जिल्ह्याच्या भोर तालुक्यात समाविष्ट आहेत. रोहिड़ा खोऱ्याचे मुख्य ठिकान रोहिडा किल्ला होता.
पुणे आणि सातारा जिल्ह्यातील सहकारी साखर कारखान्यांमुळे आणि सहकारी दूध योजनांमुळे या परिसरातील बहुतेक गावांमध्ये बस, वीज यांसारख्या सुविधा पोहोचल्या आहेत. यामुळे या परिसरातील लोकांचे जीवनमान सुधारले आहे. रोहीडा किल्ला भोरच्या दक्षिणेस सुमारे ६ मैलांवर आहे आणि या किल्ल्याला ‘विचित्रगड’ किंवा ‘बिनीचा किल्ला’ असेही म्हटले जाते

रोहीडा किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे

1. दरवाजे आणि तटबंदी
   रोहिडा किल्ल्याच्या पहिल्या दरवाज्यावर गणेशपट्टी आणि वर मिहराब आहे.
   दुसरा दरवाजा 15 ते 20 पायऱ्या चढून लागतो. या दरवाजातून आत प्रवेश केल्यावर समोरच भुयारी पाण्याचे टाके आहे.
   तिसरा दरवाजा हा अतिशय भव्य आणि मजबूत दरवाजा आहे. यावर कोरीव कामाचे उत्तम नमुने पाहायला मिळतात. दरवाजाच्या दोन्ही बाजूंना हत्तीचे शिर कोरले आहे आणि डावीकडे मराठी तर उजवीकडे फारसी भाषेत शिलालेख आहेत.

2. गडावरील वास्तू
   तिसऱ्या दरवाजातून आत शिरल्यावर समोरच दोन वास्तू दिसतात. एक गडावरील सदर असावी आणि दुसरे किल्लेदाराचे निवासस्थान.डाव्या बाजूला थोडं अंतर चालून गेल्यावर ‘रोहिडमल्ल’ उर्फ ‘भैरबाचे मंदिर’ लागते. देवालयात गणपती, भैरव आणि भैरवी यांच्या मूर्ती आहेत. मंदिरासमोर लहान टाके, दीपमाळ आणि चौकोनी थडगी आहेत.देवळाच्या समोर तलाव आहे आणि तलावापासून खाली बुरुजाच्या दिशेने उतरताना बुरुजा जवळ सदरेचे अवशेष दिसतात.पुढे गेल्यावर एक पुष्कर्णी आहे आणि पुष्कर्णीपासून पुढे गेल्यावर एक बुरुज लागतो. आणि त्याच्या जवळच असणाऱ्या तटबंदीत चोर दरवाजा आहे.

3. बुरुज आणि इतर वास्तू
   चोर दरवाजापासून पुढे दिसणाऱ्या बुरुजापर्यंत चालत जाताना डावीकडे उध्वस्त वास्तूंचे अवशेष आहेत.पुढे किल्ल्याच्या उत्तर टोकावर ‘फत्ते बुरुज’ आहे.फत्ते बुरुजला भेट दिल्यानंतर, थोडं पुढे सरळ चालत गेल्यास तुम्हाला पाण्याच्या टाक्यांची एक सलग रांग दिसून येईल. येथेच एक भूमिगत पाण्याचे टाके आहे.पाण्याच्या टाक्यांच्या पुढे चुन्याचा घाणा आहे आणि तेथून किल्ल्याच्या प्रवेशद्वारापाशी आल्यावर आपली गडफेरी पूर्ण होते.
   संपूर्ण गड फिरण्यासाठी साधारणपणे दीड तास लागतो.
   किल्ल्यावरील बुरुजांना नावे दिली आहेत. आग्नेयेस ‘शिरवले बुरुज’, पश्चिमेस ‘पाटणे बुरुज’ आणि ‘दामगुडे बुरुज’, उत्तरेस ‘वाघजाईचा बुरुज’, पूर्वेस ‘फत्ते बुरुज’ आणि ‘सदरेचा बुरुज’ असे एकूण 6 बुरुज आहेत.

रोहीडा किल्ल्यावर कसे जायचे ?

• बाजारवाडी मार्गे
  भोरच्या दक्षिणेस ८ ते १० किलोमीटर अंतरावर बाजारवाडी नावाचे गाव आहे. बाजारवाडीपर्यंत जाण्यासाठी एसटी बस सेवा उपलब्ध आहे. बाजारवाडीच्या शाळेच्या मागून ठळक पायवाटेने तुम्ही पाऊण ते एक तासात गडाच्या पहिल्या दरवाजापर्यंत पोहोचू शकता.

• अंबवडे मार्गे
  भोर ते अंबवडे अशा एसटी बस सेवा उपलब्ध आहेत. तुम्ही पुणे ते भोर, पानवळ आणि अंबवडे अशा बसनेही प्रवास करू शकता. अंबवडे गावात उतरून, गावाच्या पूर्वेकडील दांडावरून गड चढण्यास सुरुवात करा. ही वाट लांब आणि निसरडी आहे. या मार्गाने गड गाठण्यासाठी सुमारे अडीच तास लागतात. शक्यतो, गडावर जाताना बाजारवाडी मार्गे जा आणि उतरताना नाझरे किंवा अंबवडे मार्गे उतरा. म्हणजे रायरेश्वर किल्ल्याला जाणे सोपे होईल.रायरेश्वर किल्ल्यावर जाण्यासाठी रोहिडापासून अनेक मार्ग आहेत.
  १) भोर-कारी मार्गे:
  भोर ते कारी बसने प्रवास करा आणि कारी गावात उतरा. तिथून लोहदरा मार्गे २ तासांमध्ये तुम्ही रायरेश्वर पठारावर पोहोचाल. पठारावरील वस्तीपर्यंत पोहोचण्यासाठी आणखी दीड तास लागेल.
  २) वडतुंबी मार्गे:
  दुपारी २.४५ वाजता भोर ते टिटेघर बस आंबवण्यास येते. या गाडीने वडतुंबी फाट्यावर उतरा आणि १५ मिनिटांत तुम्ही वडतुंबी गावात पोहोचाल. येथून गणेशदरा मार्गे २ तासांमध्ये तुम्ही रायरेश्वर पठारावर पोहोचू शकता.
  ३) भोर-कोर्ले मार्गे:
  भोर ते कोर्ले बसने प्रवास करा आणि कोर्ले गावात उतरा. रात्री उशीर झाल्यास गावात मुक्काम करा आणि पहाटे गायदरा मार्गाने ३ तासांत तुम्ही रायरेश्वर पठारावरील देवालयात पोहोचाल.
  ४) भोर-दाबेकेघर मार्गे:
  भोर ते दाबेकेघर बसने प्रवास करा आणि दाबेकेघरला उतरा. तिथून धानवली पर्यंत चालत जा. पुढे वाघदरामार्गे ३ तासांमध्ये तुम्ही रायरेश्वर गाठू शकता.

रोहीडा किल्ल्याचा नकाशा / गुगल नकाशा