| किल्ल्याचे नाव | शिवनेरी किल्ला |
|---|---|
| समुद्रसपाटी पासून उंची | ३५०० |
| किल्ल्याचा प्रकार | गिरीदुर्ग |
| ट्रेकिंगची सोपेपणा-कठीणपणाची पातळी | मध्यम |
| किल्ल्याचे ठिकाण | पुणे |
| पायथ्याजवळचे गाव | |
| किल्ल्याची वेळ | सकाळी ६ ते सायंकाळी ५ पर्यंत |
| ट्रेकिंग ला लागणारा वेळ | साखळी मार्गे अर्धा तास, तर सात दरवाजा मार्गे दीड तास लागतो |
| प्रवेश शुल्क | २५ रुपये / प्रति व्यक्ती |
| राहण्याची सोय | शिवकुंजाच्या मागील बाजूस असलेल्या वर्‍हांड्यात १० ते १२ जणांना राहण्याची सोय होते. |
| जेवणाची सोय | जेवणाची सोय नाही आपण स्वत: करावी. |
| पाण्याची सोय | गंगा आणि जमुना टाक्यांमध्ये वर्षभर पिण्यास योग्य असे पाणी उपलब्ध असते. |
शिवनेरी किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Shivneri Fort Information Guide in Marathi
शिवनेरी किल्ला संक्षिप्त माहिती शिवनेरी किल्ला, आदरणीय मराठा सम्राट छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान म्हणून ओळखला जातो, तो अतोनात ऐतिहासिक महत्व असलेला किल्ला आहे. या किल्ल्याने आपल्या परिसराच्या इतिहासात घडलेल्या अनेक घटनांचे साक्षीत्व दिले आहे. किल्ल्याच्या माथ्यावर पोहोचण्यासाठी आपल्याला सात भव्य दरवाजा पार कराव्या लागतात. प्रत्येक दरवाजा किल्ल्याच्या ऐतिहासिक वातावरणात भर टाकतो. वर पोहोचल्यावर, आपल्याला खऱ्या अर्थाने समृद्ध ऐतिहासिक अनुभव मिळतो.
शिवनेरी किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे
शिवाई देवी मंदिर
शिवनेरी किल्ल्याच्या तट्टावर प्राचीन आणि मनमोहक शिवाई देवीचे मंदिर आहे. ऐतिहासिक कथेनुसार, मराठा सम्राट शिवाजी महाराजांच्या आई जिजाबाई किल्ल्यावर वास्तव्याच्या दरम्यान दररोज या मंदिरात दर्शनासाठी येत असत. रोचक गोष्ट म्हणजे, येथील शिवाई देवीच्या मूर्तीचे मुख भीमशंकरातील महादेवाच्या मूर्तीच्या मुखाला पूरक असल्याचे सांगितले जाते. हे त्यांच्या दैवी ऐक्यतेचे आणि किल्ल्याच्या रक्षणाचे प्रतीक आहे.शिवनेरी किल्ल्याची सात दरवाजे
शिवनेरी किल्ल्याच्या माथ्यावर पोहोचण्यासाठी आपल्याला सात भव्य दरवाजे पार कराव्या लागतात हे सर्व दरवाजे “राजमार्ग” किंवा “सखली वाट” या नावाने ओळखले जातात. यातील प्रत्येक दरवाजा आकाराने मोठा आणि नाजुक कोरीव काम असलेला आहे. हे सात दरवाजे म्हणजे महा दरवाजा, परवाना दरवाजा, हत्ती दरवाजा, पीर दरवाजा, शिपाई दरवाजा, फटाक दरवाजा आणि कुलूप दरवाजा अशा नावांनी ओळखले जातात.जिजाबाईंचे वाडा (निवास)
किल्ल्याच्या आत “जिजाबाईंचे वाडा” आहे. जिजाबाई हयाच वाड्यात राहिल्या आणि येथेच छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म झाला असे मानले जाते. हे स्थान स्थानिक स्तरावर “शिव मंदिर” म्हणून ओळखले जाते. मराठा इतिहास घडविण्यात या किल्ल्याचे महत्त्व अधोरेखित करणारे हे एक ऐतिहासिक स्थळ आहे.मासाहेब आणि बाल शिवाजींच्या मूर्ती
शिवनेरी किल्ल्याला भेट देणारा प्रत्येक व्यक्ती मासाहेब (जिजाबाई) आणि बाल शिवाजी (लहानपणीचे छत्रपती शिवाजी) यांच्या मूर्ती असलेल्या ठिकाणी जातो. येथे, भेट देणारे शिवाजी महाराजांच्या आईला आदरांजली वाहतात आणि आशीर्वाद घेतात. हे किल्ले मराठा सम्राटाची मूर्ती घडविण्यात बजावलेल्या भूमिकेचे स्मरण करून देते.काडेलोट पॉइंट
शिवनेरी किल्ल्याच्या टोकाला भव्य काडेलोट पॉइंट आहे, जो एक उंच, सरळ सुळका असलेला कडा आहे. किल्ल्याच्या कार्यकाळात या निर्दयी खडकाचा एक भयानक हेतू होता – गुन्हेगारांना शिक्षा म्हणून याच ठिकाणाहून खाली फेकले जात होते. रोचक गोष्ट म्हणजे, असेच “काडेलोट” बिंदू शिवजी महाराजांशी संबंधित अनेक इतर किल्ल्यांवर आढळतात, ज्यावरून कदाचित शिक्षेची एक समान पद्धत असावी असे सूचित होते.गंगा-जमुना पाण्याचे टाके
नैसर्गिक अभियांत्रिकीचा चमत्कार म्हणजे गंगा आणि जमुना पाण्याची टाकी ही दोन मोठी गुहासारखी टाकी आहेत. ही टाके शिवनेरी किल्ल्यावर राहणारे आणि काम करणारे लोकांसाठी पिण्याचे पाणीचा मुख्य स्रोत होता. येथे साठवलेले पाणी, नैसर्गिक झुनाऱ्यांपासून येते, ते अतिशय गोड, थंड आणि वर्षभर उपलब्ध असल्याचे सांगितले जाते. नैसर्गिकरित्या तयार झालेल्या या पाण्याच्या साठवणीच्या टाक्यांचे प्रचंड आकार आणि त्या मागची हुशारी पाहून भेट देणारे अनेकदा चकित होतात. हे टाके 100 मीटर पेक्षा जास्त उंचीवर आहेत.बदामी तलाव
शिवनेरी किल्ल्याच्या मध्य भागात बदामी तलाव आहे, जे विविध हेतूंसाठी उपयुक्त होते. मुख्यत्वे उपयुक्तता कामांसाठी वापरले जात असले तरी, या तलावातील पाणी किल्ल्यावर असलेल्या घोडे आणि हत्ती यांच्यासाठी पिण्याचे पाणी म्हणूनही वापरले जात असे.
शिवनेरी किल्ल्यावर कसे जायचे ?
शिवनेरी गडावर जाण्यासाठी दोन मुख्य मार्ग जुन्नरगावातूनच जातात. पुणे आणि मुंबईहून येणाऱ्या पर्यटकांना एका दिवसात शिवनेरी किल्ला भेट देऊन घरी परतता येते.
साखळीची वाट
जुन्नर शहरातून नव्या बसस्टँड समोरून शिवपुतळ्याकडे जा. शिवपुतळ्यापासून डाव्या बाजूचा रस्ता एक किलोमीटर जा. उजव्या बाजूला मंदिर दिसते, मंदिरासमोरून मळलेली पायवाट घ्या. पायवाट तुम्हाला शिवनेरी किल्ल्याच्या कातळभिंतीपर्यंत घेऊन जाईल. भिंतीला लावलेल्या साखळी आणि कातळात खोदलेल्या पायऱ्यांच्या मदतीने वर पोहोचता येते. हा मार्ग थोडा अवघड आहे आणि गडावर पोहोचण्यासाठी ४५ मिनिटे लागतात.सात दरवाज्यांची वाट
शिवपुतळ्यापासून डावीकडे चालत गेल्यास डांबरी रस्ता तुम्हाला गडाच्या पायऱ्यांपर्यंत घेऊन जाईल. या वाटेने गडावर जाताना तुम्हाला सात दरवाजे पार करावे लागतील. महादरवाजा, परवानगीचा दरवाजा, पीर दरवाजा, हत्ती दरवाजा, फाटक दरवाजा, शिपाई दरवाजा, कुलाबकर दरवाजा हा मार्ग थोडा सोपा आहे आणि गडावर पोहोचण्यासाठी १.५ तास लागतात.मुंबईहून माळशेज मार्गे
माळशेज घाट ओलांडल्यानंतर ८-९ किलोमीटर अंतरावर “शिवनेरी १९ किलोमीटर” असे फलक दिसते. हा मार्ग गणेश खिंडीतून शिवनेरी किल्ल्यापर्यंत जातो. गडावर पोहोचण्यासाठी १ तास लागतो.