दौलतमंगळ किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Daulatmangal Fort Information Guide in Marathi

दौलतमंगळ किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Daulatmangal Fort Information Guide in Marathi

दौलतमंगळ किल्ला संक्षिप्त माहिती पुणे-सोलापूर मार्गावर, यवत गावाजवळ वसलेला दौलतमंगळ किल्ला आज जवळपास नामशेष झाला आहे. सध्या, त्याच्या टेकडीवर असलेले हेमाडपंथी भुलेश्वर मंदिरच प्रसिद्ध आहे. बाराव्या शतकात बांधलेले हे मंदिर काळ्या बेसाल्ट खडकात उत्कृष्टपणे कोरले गेले आहे. भोवती तटबंदी आणि बुरुज असलेली ही टेकडी शहाजीराजांच्या काळात दौलतमंगळ किल्ला बनवण्यासाठी वापरली गेली. किल्ल्याच्या दक्षिणेला मंगळाई देवीचे ठाणे आहे, ज्यामुळेच किल्ल्याला “दौलतमंगळ गड” हे नाव मिळाल्याचे मानले जाते.
पुण्यातून स्वतःच्या वाहनाने एका दिवसात तुम्ही सहज जेजुरी आणि दौलतमंगळ किल्ला (उर्फ भुलेश्वर) ही दोन्ही ठिकाणे पाहू शकता.

दौलतमंगळ किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे

पुणे-सोलापूर महामार्गावरील यवत गावापासून जवळपास 10 किलोमीटर अंतरावर हा ऐतिहासिक किल्ला आणि मंदिर स्थित आहे. डांबरी घाट रस्ता थेट किल्ल्यापर्यंत पोहोचतो, त्यामुळे चुकण्याची शक्यता नाही. मंगळगडाचा विस्तार पूर्व-पश्चिम दिशेला आहे आणि तुम्ही उत्तरेकडील प्रवेशद्वारातून किल्ल्यात प्रवेश करू शकता.

1. बुरुज
   किल्ल्यावर प्रवेश करताना तुम्हाला प्रवेशद्वाराच्या अगोदर दोन बुरुज आणि पश्चिमेला एक बुरुज दिसतील. काळाच्या प्रवाहात, किल्ल्याची तटबंदी आणि इतर अवशेष जवळपास नामशेष झाले आहेत.

2. भुलेश्वर मंदिर
   किल्ल्यापासून थोड्या अंतरावर हे सुंदर मंदिर आहे. प्रवेशद्वाराच्या जवळ, एक पायवाट आहे जी तुम्हाला 15 मिनिटांत थेट मंदिरात घेऊन जाते. तुम्ही वाहनानेही जाऊ शकता आणि मंदिराच्या मागे वाहन पार्क करून 5 मिनिटांत चालत मंदिरात पोहोचू शकता.

3. मंदिराची वास्तुकला
   पायऱ्या चढताना तुम्हाला उजवीकडे आणि डावीकडे सुंदर मूर्तीशिल्प दिसतील. समोरच, एक मोठी घंटा आहे आणि तिच्या खाली खडकात कोरलेले एक कासव आहे.a मंदिर बाहेरील बाजूला निरीक्षण करताना तुम्हाला घुमट आणि त्यावरील स्तंभ दिसतील ज्यावर बारीक नक्षीकाम आणि विविध शिल्पे कोरलेली आहेत. प्रवेशद्वाराच्या उजवीकडे गणेशजीची प्रतिमा आणि डावीकडे विष्णूजीची प्रतिमा कोरलेली आहे.

4. मंदिरात प्रवेश
   मंदिराच्या गाभाऱ्यात प्रवेश करताच, समोर एक भिंत आहे आणि दोन्ही बाजूला पायऱ्या आहेत ज्या तुम्हाला मंदिरात घेऊन जातात. यामुळे मंदिर दुमजली आहे असा भास होतो. मंदिरात, काळ्या पाषाणाचा थंडावा आणि मंद प्रकाश अनुभवता येतो. डावीकडील पायऱ्यांनी मंदिरात प्रवेश केल्यावर तुम्हाला भव्य, साधारणपणे 6 फूट उंच नंदीची मूर्ती दिसते. त्याच्या बाजूला कासव आहे. मंदिराच्या भिंती आणि त्यावरील नक्षीकाम, विविध शिल्पे आणि कोरलेल्या मूर्ती डोळे खिळवून ठेवतात. दुर्दैवाने, भिंतींवर कोरलेल्या काही मूर्तींची नासधूस झाली आहे.

5. नंदी आणि शिव दर्शन
   नंदीचे दर्शन घेऊन आपण मंदिरात प्रवेश करता. आत प्रवेश करताच डोळ्यासमोर येते भव्य शिवलिंग आणि शिवप्रतिमा. शांत वातावरणात आपण शिवाला मनोभावपूर्वक नमस्कार करता आणि दर्शन घेता. दर्शन घेऊन आपण मंदिरातून बाहेर पडता आणि प्रदक्षिणा घालण्यास सुरुवात करता.

6. प्रदक्षिणा आणि इतर आकर्षणे
   प्रदक्षिणेच्या मार्गावर अनेक लहान मंदिरे आहेत. यामध्ये विठ्ठल-रखुमाई, महादेव आणि गणेश यांचा समावेश आहे. प्रत्येक मंदिरात थांबून आपण शांततेचा अनुभव घेता आणि देवांचे दर्शन घेता. प्रदक्षिणा पूर्ण झाल्यावर आपण मंदिराच्या डावीकडे असलेली कोरलेली वास्तू पाहू शकता. येथूनच आपण मंदिराच्या छतावर जाण्यासाठी पायऱ्या चढू शकता. छतावर पोहोचल्यावर आपण खांब आणि घुमटांचे सौंदर्य पाहू शकता. नाजूक नक्षीकाम आणि कलाकुसर आपल्याला मंत्रमुग्ध करून टाकते.

7. मंदिराच्या मागील बाजूला
   मंदिराच्या मागील बाजूला आपण चुन्याचा घाणा आणि एक घुमटाकृती वास्तू पाहू शकता. मंदिराच्या समोरच्या बाजूला घंटा आहे आणि त्याच्या बाजूला खाली जाण्यासाठी पायऱ्या आहेत. या पायऱ्यांच्या बाजूला दीपमाळ आहे आणि थोडं पुढे लांबलचक दगडी वास्तू (कोठार) आहे. समोरच्या बाजूला आपण एक छोटे महादेवाचे मंदिर पाहू शकता आणि त्याच्याच दिशेला वडाच्या झाडाखाली असलेले मंदिर पाहू शकता. दर रविवारी या मंदिरात प्रसाद वाटण्यात येतो.संपूर्ण मंदिर आणि गडाचा फेरफटका मारायला साधारणतः एक तास लागतो. मंदिरातून बाहेर पडताना आपण मागे वळून मंदिराचे आणि आसपासच्या परिसराचे मनमोहक दृश्य पाहू शकता.

दौलतमंगळ किल्ल्यावर कसे जायचे ?

• स्वतःच्या वाहनाने
  पुणे ते सोलापूर महामार्गावरून (पुणे – हडपसर – उरळी कांचन) प्रवास करताना, तुम्हाला साधारणपणे 45 किलोमीटर अंतरावर यवत गाव लागेल. यवत गावात पोहोचल्यावर, तुम्हाला उजवीकडे यवत पोलिस चौकी दिसेल. या चौकीच्या अलीकडील रस्त्यावरून तुम्ही दौलतमंगळ गडावर किंवा भुलेश्वर मंदिरात पोहोचू शकता. यवत गावापासून हे मंदिर 10 किलोमीटर अंतरावर आहे

दौलतमंगळ किल्ल्याचा नकाशा / गुगल नकाशा