गोरखगड किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Gorakhgad Fort Information Guide in Marathi

गोरखगड किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Gorakhgad Fort Information Guide in Marathi

गोरखगड किल्ला संक्षिप्त माहिती गोरखगड हा नाशिक जिल्ह्यातील मनमाड शहरापासून जवळपास 6 किलोमीटर अंतरावर असलेला एक डोंगरी किल्ला आहे. गॅझेटर आणि इतर ऐतिहासिक कागदपत्रात या किल्ल्याचा उल्लेख नसला तरी, त्यावरील खोदीव गुहा, पाण्याची टाकी आणि इतर अवशेषांवरून हा किल्ला एकेकाळी टेहळणीसाठी उपयोगात आणला जात असावा असे दिसून येते.
गोरखगडाचा इतिहास अस्पष्ट आहे. काही इतिहासकारांचा असा विश्वास आहे की हा किल्ला यादवकालीन आहे, तर काही इतिहासकारांचा असा विश्वास आहे की हा किल्ला 18 व्या शतकात बांधण्यात आला होता. किल्ल्यावर बांधलेली एकमेव उल्लेखनीय वास्तू म्हणजे गोरखनाथ यांना समर्पित असलेले मंदिर आहे.
अंकाई आणि टंकाई हे दोन जवळपासचे किल्ले आहेत जे नाशिक जिल्ह्यातील मनमाड शहरापासून जवळपास 20 किलोमीटर अंतरावर आहेत. हे किल्ले सह्याद्री पर्वत रांगेच्या एका टेकडीवर आहेत आणि त्यांच्या ऐतिहासिक वास्तू आणि नयनरम्य दृश्यांसाठी प्रसिद्ध आहेत.

गोरखगड किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे

1. किल्ल्याची पायथा
   किल्ल्याच्या पायथ्याशी एक विशाल वटवृक्ष आहे. त्याच्या सावलीत नाथपंथी संप्रदायातील साधूंच्या समाध्या आहेत. येथूनच किल्ल्यावर जाण्यासाठी पायऱ्या सुरू होतात. या पायऱ्या चढताना उजव्या बाजूला दोन नक्षीदार समाध्या दिसतात.

2. मध्यम उंचीवर
   किल्ल्याच्या पाव उंचीवर पायऱ्या संपतात. त्यानंतर ओबडधोबड पायवाटेने अर्धा तास चढाई केल्यानंतर आपण किल्ल्याच्या पहिल्या टप्प्यावर पोहोचतो.
   गोरखनाथांची गुहा: येथे उजव्या बाजूला जाणारी पायवाट गोरखनाथांच्या गुहेकडे जाते. ही गुहा खोलवर खोदलेली आहे आणि त्यात नाथपंथी संप्रदायातील साधूंच्या मूर्ती आहेत.
   डोंगराच्या कातळकड्या खालील गुहा: या गुहेपर्यंत पायऱ्यांवरून 5 मिनिटे चढून जाता येते. येथे एक विशाल गुहा आहे आणि त्याच्या उजव्या बाजूला कानिफनाथांची गुहा आहे.

3. किल्ल्याचा सर्वोच्च टप्पा
   पाण्याची टाकी: पायऱ्यांपासून डावीकडे चालत जात असताना पाण्याची टाकी दिसते. मात्र, या टाकीमधील पाणी पिण्यायोग्य नाही.
   मोठी गुहा: या टाकीच्या पुढे एक मोठी गुहा आहे.
   नेढ: डोंगराच्या पश्चिम टोकावर असलेल्या नेढीपर्यंत जाण्यासाठी कातळाच्या उजव्या बाजूने आणि दरी डाव्या बाजूने 10 मिनिटे चालत जावे लागते.
   किल्ल्याचा सर्वोच्च बिंदू: नेढीपासून 10-12 फूट उंच कातळ चढून आपण किल्ल्याच्या सर्वोच्च बिंदूवर पोहोचू शकतो. येथे कोणतेही अवशेष नाहीत, परंतु दर गुरुपौर्णिमेला बदलला जाणारा भगवा झेंडा आहे. या बिंदूपासून अंकाई-टंकाई, कात्रा आणि मेसणा हे किल्ले दिसतात.

4. इतर माहिती
   किल्ल्याच्या गुहेच्या पुढचा मार्ग मळलेला आहे आणि त्यामुळे तो चिंचोळा टप्पा थोडा धोकादायक आहे.
   किल्ल्याच्या सर्वोच्च टप्प्यावर जाण्यासाठी रोप आणि गिर्यारोहण साहित्य असणे आवश्यक आहे.
   किल्ला चढण्यासाठी साधारणपणे 30 मिनिटे आणि पूर्णपणे पाहण्यासाठी 1 तास लागतो.

गोरखगड किल्ल्यावर कसे जायचे ?

• रस्त्याने
  मनमाड जंक्शन रस्त्याने आणि रेल्वेने सर्व शहरांशी जोडलेले आहे.
  मनमाड-औरंगाबाद रस्त्यावर मनमाडपासून 10 किमी अंतरावर अंकाई गाव आहे.
  अंकाई गावापासून 1 किमीवर अंकाई किल्ला रेल्वे स्टेशनला जाणारा फाटा आहे.
  या फाट्यासमोरच विसापूर गावात जाणारा फाटा आहे.
  विसापूर फाट्यावर “श्री क्षेत्र गोरखनाथ (विसापूर गाव)” अशी कमान लावलेली आहे.
  कमानीखालील रस्त्याने जाताना उजव्या बाजूला गोरखनाथाचा डोंगर दिसतो.
  फाट्यापासून 1 किमी अंतरावर उजवीकडे एक कच्चा रस्ता डोंगराखालील मोठ्या वडाच्या झाडापर्यंत जातो.
  येथूनच गडावर जाणार्‍या पायऱ्या आहेत. (गडाच्या पायथ्याचे गाव आंबेवाडी आहे.)
  किल्ल्याच्या पायथ्यापर्यंत खाजगी वाहनाने जाता येते.
  मनमाडहून येणारी, औरंगाबाद दिशेने जाणारी एसटी बस विसापूर गावाच्या फाट्यावर थांबते.
  बसने प्रवास करणारे प्रवासी फाट्यावर उतरून 1.5 किमी चालत किल्ल्याच्या पायथ्यापर्यंत पोहोचू शकतात.

• रेल्वेने
  अंकाई हे एक रेल्वे स्टेशन आहे.
  मात्र, येथे केवळ पॅसेंजर गाड्या थांबतात.
  हे स्टेशन किल्ल्यापासून 2 किमी अंतरावर असल्याने, तेथून किल्ल्यावर पोहोचणे थोडं अवघड आहे.

गोरखगड किल्ल्याचा नकाशा / गुगल नकाशा