| किल्ल्याचे नाव | निमगिरी किल्ला |
|---|---|
| समुद्रसपाटी पासून उंची | 3460 |
| किल्ल्याचा प्रकार | गिरीदुर्ग |
| ट्रेकिंगची सोपेपणा-कठीणपणाची पातळी | मध्यम |
| किल्ल्याचे ठिकाण | पुणे |
| पायथ्याजवळचे गाव | |
| किल्ल्याची वेळ | |
| ट्रेकिंग ला लागणारा वेळ | खांडीपाड्यापासून किल्ल्यावर पोहोचण्यासाठी 1 तास लागतो. |
| प्रवेश शुल्क | |
| राहण्याची सोय | काळुबाई मंदिरात 10 लोक राहू शकतात. किल्ल्यावरील गुहेत 6 लोक राहू शकतात. |
| जेवणाची सोय | तुम्हाला स्वतःचे जेवण बनवावे लागेल.किल्ल्यावर कोणतीही दुकानं नाहीत, त्यामुळे तुम्हाला सर्व आवश्यक साहित्य सोबत घेऊन जाणे आवश्यक आहे |
| पाण्याची सोय | किल्ल्यावर पिण्याच्या पाण्याचे टाके आहे. |
निमगिरी किल्ला माहिती मार्गदर्शन | Nimgiri Fort Information Guide in Marathi
निमगिरी किल्ला संक्षिप्त माहिती सह्याद्री पर्वत रांगेतील बालाघाट रांग ही पश्चिम-पूर्व दिशेने पसरलेली आहे. नाशिक, नगर आणि पुणे या तीन जिल्ह्यांमधून ती जाते. या रांगेत अनेक ऐतिहासिक किल्ले, भव्य घाट आणि नयनरम्य दृश्ये आहेत.
या रांगेतील काही प्रसिद्ध किल्ल्यांमध्ये हरिश्चंद्रगड, कुंजरगड, पाबर, कलाड, निमगिरी, हडसर आणि भैरव यांचा समावेश आहे. यापैकी, हरिश्चंद्रगडाच्या समोरच निमगिरी किल्ला उभा आहे. या किल्ल्याची खासियत म्हणजे त्याच्या कातळात खोदलेल्या पायऱ्या. मात्र, कालांतराने या पायऱ्या तुटल्यामुळे किल्ल्यावर जाणे अवघड झाले आहे. चढाईसाठी रोप आवश्यक आहे.
निमगिरी आणि हनुमंतगड हे दोन किल्ले एका खिंडीने वेगळे झालेले आहेत. दोन्ही किल्ले पाहण्यासाठी साधारणपणे चार तास लागतात.
निमगिरी किल्ला पाहण्यासारखी ठिकाणे
प्रस्तावना
निमगिरी आणि हनुमंतगड हे सह्याद्रीच्या रांगेत एकमेकांच्या शेजारी असलेले दोन किल्ले आहेत. या दोन किल्ल्यांमध्ये एक खिंड असून, ट्रेकिंगसाठी हा एक उत्तम मार्ग आहे. निमगिरी किल्ल्याच्या कातळात कोरलेल्या पायऱ्या आणि हनुमंतगडावरील प्राचीन मंदिरे यांमुळे हा ट्रेक अधिक आकर्षक बनतो.ट्रेकची सुरुवात
आपला ट्रेक खांडीपाड्याच्या प्राथमिक शाळेपुढील मैदानातून सुरू होतो. इथून आपण इलेक्ट्रिक टॉवरच्या दिशेने चढाई करतो. टॉवरच्या वरच्या टप्प्यावर पोहोचल्यावर आपल्याला शेतजमिनीचे तुकडे दिसतील. या टप्प्यावरून आपण पायवाट सोडून डावीकडे वळू शकता आणि उघड्यावर असलेली एक सुंदर मूर्ती आणि मंदिराचे काही अवशेष पाहू शकता. त्याच्या समोर एक मोठे पाण्याचे टाके आहे.पुढचा प्रवास
पुन्हा पायवाटेवर येऊन आपण चढाई सुरू करतो. डाव्या बाजूला झाडीत लपलेली गणपतीची मूर्ती, पिंड आणि नंदी आपल्याला दिसतील.थोडं पुढं गेल्यावर एका प्राचीन झाडाखाली हनुमानाची मूर्ती आणि समोरच एक समाधीचा दगड आहे. त्यावर शिल्पे कोरलेली आहेत. थोड्याच अंतरावर ४२ वीरगळ एका रांगेत उभ्या आहेत. त्यातील काही वीरगळींवर शिलालेख कोरलेले आहेत.खिंडी आणि निमगिरीचा गड
वीरगळी पाहून आपण खिंडीच्या दिशेने अर्धातास चढाई करतो. उजवीकडच्या डोंगराच्या कातळात आपल्याला टेहळणीसाठी बनवलेल्या गुहा दिसतील. इथूनच आपण कातळात खोदलेल्या पायऱ्यांची वाट पकडतो. पण लक्षात ठेवा, या पायऱ्या तुटल्या आहेत आणि वाट बरीच अडचणीची आहे. सोबत रोप असल्यासच या वाटेने जाणे सुरक्षित आहे. याच वाटेच्या खाली एक पायवाट वळणावळणाने निमगिरी आणि हनुमंतगड यांच्या मधल्या खिंडीत जाते. या वाटेने आपण १५ मिनिटात खिंडीत पोहोचतो. खिंडीच्या उजव्या बाजूला निमगिरी आहे तर डाव्या बाजूला हनुमंतगड आहे. उजव्या बाजूला असलेल्या कातळ कोरीव पायऱ्यांच्या साहाय्याने आपण १० मिनिटात निमगिरीच्या गडमाथ्यावर पोहोचतो.किल्ल्यावर चढाई
किल्ल्याच्या पायऱ्या चढताना डावीकडे एक वाट दिसते. तिथे टेहळणीसाठी एक गुहा बनवलेली आहे. पण वाट तुटल्यामुळे तिथे पोहोचणं अशक्य आहे. हनुमंतगडावरून ही गुहा सहज दिसते. निमगिरीच्या उध्वस्त प्रवेशद्वाराच्या बाजूला पहारेकऱ्यांसाठी गुहा कोरलेली आहे.गडमाथ्यावर
गडमाथ्यावर पोहोचल्यावर उजव्या बाजूने गडफेरी सुरू करावी. प्रथम दोन पाण्याच्या टाक्या आहेत. यापैकी एका टाक्यातील पाणी पिण्यास योग्य आहे. या टाक्यांपासून थोडे पुढे चालून गेल्यावर दोन पाण्याच्या टाक्या आणि गजलक्ष्मीचे मंदिर आहे. मंदिरासमोर खराब पाण्याच्या दोन टाक्या आहेत. या टाक्यांपासून वरच्या दिशेला चढत गेल्यावर तीन समाध्या पाहायला मिळतात. समाध्या बघून परत टाक्यांपाशी येऊन पुढे गेल्यावर पाच गुहा आहेत. शेवटच्या गुहेत एक पाण्याची टाकी आणि आतमध्ये एक खोली आहे. यापैकी एका गुहेत पाच ते सहा जणांना मुक्काम करता येतो.गडाचा सर्वोच्च बिंदू
यानंतर गडाची सर्वात वरची टेकडी चढायला लागते. टेकडीच्या वरच्या भागात काही घरांचे आणि वाड्यांचे अवशेष आहेत. येथून हरिश्चंद्रगडाचा बालेकिल्ला आणि टोलारखिंड दिसते. समोर चावंडचा किल्लाही दिसतो. संपूर्ण किल्ला फिरण्यासाठी एक तास लागतो.किल्ल्याचा उतार आणि काळूबाई मंदिर
किल्ला उतरताना वीरगळींपाशी येऊन उजव्या बाजूला चालत गेल्यावर काळूबाईचे मंदिर आहे. मंदिर मुक्कामासाठी उत्तम जागा आहे. मंदिराच्या मागे दोन वीरगळी आहेत.
निमगिरी किल्ल्यावर कसे जायचे ?
निमगिरी किल्ला हा पुण्याच्या नैऋत्येला ३९ किलोमीटर अंतरावर आहे. गडावर पोहोचण्यासाठी अनेक मार्ग उपलब्ध आहेत.
एसटी बसने
कल्याण – मुरबाड मार्गे नगर:
नगर एसटी स्टँडवरून निमगिरीसाठी थेट बस नाही. तुम्हाला आळेफाटा किंवा जुन्नरसाठी बस पकडावी लागेल.
आळेफाट्यावरून खांडीपाड्यापर्यंत एसटी बस उपलब्ध आहे.
जुन्नरमधून निमगिरी गावापर्यंत एसटी बस उपलब्ध आहे.
पुणे:
पुण्यातून निमगिरीसाठी थेट बस नाही. तुम्हाला जुन्नरसाठी बस पकडावी लागेल.
जुन्नरमधून निमगिरी गावापर्यंत एसटी बस उपलब्ध आहे.खाजगी वाहनाने
पुणे – जुन्नर – खांडीपाडा (150 किमी)
मुंबई – नगर – खांडीपाडा (200 किमी)ट्रेक
खांडीपाड्याच्या प्राथमिक शाळेच्या मैदानातून इलेक्ट्रिक टॉवरच्या दिशेने चढाई सुरू करा.
पुढे एका पुरातन वृक्षाखाली हनुमंताची मूर्ती आणि ४२ वीरगळ तुम्हाला दिसतील.
वीरगळींपासून खिंडीच्या दिशेने अर्धातास चढाई करा.
उजवीकडे डोंगराच्या कातळात गुहा दिसतील.
गुहेपासून पुढे कातळात खोदलेल्या पायऱ्यांची वाट आहे (पण पायऱ्या तुटल्या आहेत, त्यामुळे सोबत रोप असणे आवश्यक आहे).
याच वाटेच्या खाली निमगिरी आणि हनुमंतगड यांच्या मधिल खिंडीत जाणारी वाट आहे.
खिंडीत पोहोचण्यासाठी 15 मिनिटे लागतील.
खिंडीच्या उजवीकडे निमगिरी तर डावीकडे हनुमंतगड आहे.
उजवीकडे असलेल्या कातळ कोरीव पायऱ्यांच्या मदतीने तुम्ही 10 मिनिटांत निमगिरीच्या गडमाथ्यावर पोहोचू शकता.